Mo'Olelo Polenesia

By Kapulani Antonio

Book Id: WPLBN0002096937
Format Type: PDF eBook:
File Size: 0.9 MB
Reproduction Date: 6/23/2011

Title:	Mo'Olelo Polenesia
Author:	Kapulani Antonio
Volume:
Language:	Hawaiian
Subject:	Non Fiction, Auxiliary Sciences of History, Hawaiian History
Collections:	Authors Community, Education
Historic Publication Date:	1996
Publisher:	Hale Kuamo'o

Member Page:	Hale Kuamoʻo Hawaiian Language Center
Citation APA MLA Chicago Antonio, B. K. (1996). Mo'Olelo Polenesia. Retrieved from http://gutenberg.cc/

Description
Olelo Hoolauna He mea nui ka moolelo i na lahui a pau o ka honua nei, no ka mea, ma o ka moolelo e ola ai ka hana a me ke ano o ka noonoo ana o ka poe e noho ana ma mua. Ma ka moolelo e hoike ia ai ke ano a me ka manao o na kupuna. Ao ka moolelo i ka pono a me ka pono ole. He kokua ka moolelo i ke kukulu ana i ke kuanaike ao. O ke kuanaike ao ka mea a ke kanaka e ike ai ke nana a noonoo aku i ke ao nei. Pili no ke kuanaike ao i ke ano o ka hanai ia ana o kekahi kanaka. O ia hoi, ina ua hanai ia kahi keiki me na moolelo no ke kupueu o Maui a me ka moolelo no ke keiki aihue kaulana o Iwa, a me na moolelo Hawaii e ae, e noonoo ana o ia e like me ka Hawaii, penei: Mai ka moolelo no Maui, e ao ana o ia i ke ano kolohe a kupueu hoi i ae ia e kona lahui. E hoopili paha o ia i kana hana me ka hana a ia mee kaulana. Mai ka moolelo o Iwa, e ao ana o ia i ka manao o ka Hawaii o ia wa i ka aihue. No laila, e ike ana no paha o ia i ke ao nei ma o na maka la o ka Hawaii kahiko. He kuanaike ao Hawaii kona ma muli o kana mau moolelo i lohe ai. Ua hele a kamaaina i kekahi ano noonoo ana, o ia ka noonoo ana e like me kona poe kupuna ma mua ona. I ka nana ana i na moolelo o ka Pakipika nei, ua ike ia no ka pili o na lahui oiwi okoa. A i ka nana ana hoi i na moolelo no na moku o Polenesia, ike moakaka ia mai ka pili ohana ma muli o ka like o na hamee e like me Maui, Hina (o Ina a Sina paha ma kekahi mau wahi), Wakea (Atea), Kanaloa (Tangaroa a Taaroa paha), a pela aku. He puulu moolelo keia no na pae moku i hoohui ia ma ka inoa o Polenesia. He mau moolelo keia no Tonga, Samoa, Tahiti, Rarotonga, Nukuhiva, Aotearoa, Hawaii, a me Rapanui. Ua ohi ia a hakuloli ia ka hapa nui o keia mau moolelo e Kaleimakana Lenci, koe Ka Moolelo o Teremuura, ke Alii Wahine o Aimeho a me Katikatia na Keao NeSmith i ohi a unuhi mai. Ma mua o kela me keia moolelo, aia he wahi olelo hoolauna e wehewehe iki ana i ka hoike honua, ke ano o ka nohona, ka hookele aupuni a me kekahi mau mea hoihoi o ka moomeheu o ia lahui. Ma hope pono hoi o kela me keia moolelo, ua pai ia ka papa wehewehe no na huaolelo hou o ka moolelo. He mau moolelo keia i koho ia no ka ike ana i ka pili ma waena o kakou, ka poe nona na moku i hoohui ia ma ka inoa o Polenesia.

Excerpt
Ua noonoo ia no paha o Aotearoa he mahele o Pelekane, aka, ma mua o ka noho ana o ka Pakeha (ka Haole hoi) i laila, ua noho ia ia aina e ka poe Maori, he poe Polenesia. Ua pili no ka Hawaii me ka Maori. He pili no ma na mea hou e like me ke ku ana o ka poe oiwi no ka hoihoi ana i ka mana aupuni ia lakou i ola no na moomeheu o ka lahui. A he pili no ma na mea kahiko mai ka wa ma mua mai. O ka pili o na olelo elua kekahi mea e ike koke ia, oiai he mau huapalapala okoa nae ka ka olelo Maori. O ka t; ka r; ka ng; a me ka wh (e puana ia e like me ka f) kekahi o na okoa. A e like me ka olelo Hawaii, ma kahi o umi makahiki aku nei, aole i nui na manaleo i koe, ma muli no paha o ke ao kula ana ma ka olelo Pelekane wale no. Ua emi maila ka nui o ka poe olelo Maori. A no laila i ka makahiki 1982 i hookumu ia ai ke Kohanga Reo, kahi e hoopuka mau ia ka olelo oiwi o ia aina. Mai keia hana a ka Maori mai ka manao o ka hookumu ana i ka Punana Leo ma Hawaii nei, oiai ua like ke kulana o ka olelo Hawaii. O kekahi okoa nae ma waena o na kula elua, o ia hoi, ma ke Kohanga Reo, komo ke keiki i kona wa kamaiki me kona makua a kupuna paha kekahi. Eia kekahi, nui ka hoihoi o ke aupuni i ke Kohanga Reo, a no laila, ma hope o elua wale no makahiki mai ka hookumu ia ana mai, aia eha haneli a oi Kohanga Reo a puni o Aotearoa!

Table of Contents
No Polenesia: He Mahele o ka Pakipika. 1 -- No Aotearoa. 3 -- O Hatupatu laua o Kurangaituku. 5 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 12 -- No Hawaii. 15 -- Pohakuloa. 16 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 21 -- No Nukuhiva. 23 -- Ka Moi Wahine Putu a me na Palaoa o Nukuhiva. 25 -- Papa Wehewehe Huaolelo . 31 -- No Rapanui. 33 -- Kotetukoteurararapenui a me ka Luahine. 35 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 39 -- No Rarotonga. 41 -- Katikatia. 42 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 46 -- No Samoa. 47 -- O Sina a me ka Puhi. 50 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 54 -- No Tahiti. 55 -- Teremuura, ke Alii Wahine o Aimeho. 57 -- Nonanihonihololoa. 61 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 67 -- No Tonga. 71 -- O Toloa laua o Humu. 74 -- Papa Wehewehe Huaolelo. 79 --